Illustratie: Vanessa Koster. Uit: Wat heb jij gedroomd vannacht, de kracht van denken in je slaap.
Tekst: Cathelijne Esser
Slapen in een verlichte kamer kan je dik maken, waarschuwen onderzoekers van Oxford University. Slapen met kunstlicht ontregelt de biologische klok, met als gevolg een verstoorde stofwisseling. In een studie gepubliceerd in mei 2014 het American Journal of Epidemiology bespreken professor epidemiologie Anthony Swerdlow en zijn team de invloed van een lichte slaapkamer op het gewicht van de slaper.
Ondanks hameren op sporten en gezond eten blijft het aantal mensen met overgewicht namelijk toenemen, stellen de onderzoekers:
‘de obesitas epidemie is een van de belangrijkste wereldwijde gezondheidsproblemen. Er is veel nadruk gelegd op (…) voedingskeuze en de mate van fysieke activiteit. Toch blijft het aantal kinderen en volwassenen met overgewicht en obesitas stijgen, en worden nu ook andere factoren onderzocht.’
Aangezien kunstlicht de biologische klok kan saboteren, ligt de vraag voor de hand: zou slapen in een verlichte kamer van invloed zijn op je gewicht?
Biologische klok
Dat slaaptekort funest is voor de gezondheid weten we natuurlijk al lang. Maar de laatste tijd wordt er ook steeds meer onderzoek gedaan naar de kwaliteit van slaap. De invloed van licht blijkt hierbij belangrijk. Swerdlow en zijn team halen een paar studies aan. *(zie voetnoot)
- Moleculaire studies laten een direct verband zien tussen stofwisseling en biologische klok.
- Studies bij dieren tonen aan dat een verandering in dag-en-nachtritme een afwijkende stofwisseling geeft. Bij muizen was bijvoorbeeld een klein beetje licht in de nacht al genoeg om hun eetpatroon in de war te brengen.
- Mensen met nachtdiensten hebben vaker overgewicht dan mensen met dagdienst.
Hoe lichter hoe zwaarder?
Om de samenhang tussen gewicht en licht te onderzoeken vroegen de onderzoekers 113.000 Britse vrouwen van 16 tot 103 jaar uitgebreid naar hun levensstijl, slaapgewoonten, en met hoeveel licht ze sliepen.
Was de slaapkamer ’s nachts:
– zo licht dat je de deur kon zien of zelfs lezen,
– zo licht dat je net je hand kon zien,
– of helemaal donker?
Wie met een slaapmasker sliep, werd ingedeeld in de categorie ‘helemaal donker’.
Daarnaast werd bij elke deelnemer op drie manieren het gewicht gemeten. De onderzoekers vroegen naar hun BMI (body mass index), hun middelomtrek en de verhouding tussen middel en heupen.
En jawel hoor: hoe je het gewicht ook meet, vrouwen met de lichtste slaapkamers bleken het dikst.
Size matters
Het unieke aan dit Britse onderzoek is de grote onderzoeksgroep. Met ruim 100.000 deelnemers kun je filteren op factoren die de resultaten mogelijk beïnvloeden. Blijft het verschil overeind als je iedereen weglaat die ongezond eet? En als je mensen met een ziekte buiten beschouwing laat, of iedereen die in de afgelopen 5 jaar een kind heeft gekregen?
Ja, zelfs dan blijven de resultaten overeind, zeggen de onderzoekers. Hoe donkerder de kamer, hoe slanker de geënquêteerde.
Daarnaast geeft de diversiteit in leeftijd van de geënquêteerden (16 tot 103) een breed beeld. Uit een eerdere studie onder 528 Japanse ouderen bleek al dat slapers in het donker gemiddeld dunner waren dan die in een lichte kamer. Dit blijkt nu dus ook te gelden voor mensen van alle leeftijden.
De Britse onderzoekers waarschuwen wel dat slapen in een donkere kamer niet automatisch zorgt voor een slanke lijn. Maar een verband tussen slapen met kunstlicht en overgewicht lijkt met dit onderzoek aangetoond.
The Relationship Between Obesity and Exposure to Light at Night: Cross-Sectional Analyses of Over 100,000 Women in the Breakthrough Generations Study. Gepubliceerd op 29 mei 2014 in het American Journal of Epidemiology.
Door Anthony J. Swerdlow, et al.
University of Oxford.
* Voetnoot
Om een woud van linken te vermijden hier de studies waaraan gerefereerd wordt op een rij.
Voor de liefhebber.
Moleculaire studies
- Kohsaka A, Bass J. A sense of time: how molecular clocks organize metabolism (2007).
- Zvonic S, Ptitsyn AA, Conrad SA, et al. Characterization of peripheral circadian clocks in adipose tissues. Diabetes (2006).
- Yang X, Downes M, Yu RT, et al. Nuclear receptor expression links the circadian clock to metabolism (2006).
Verstoorde biologische klok bij dieren
- Fonken LK, Workman JL, Walton JC, et al. Light at night increases body mass by shifting the time of food intake (2010).
- Turek FW, Joshu C, Kohsaka A, et al. Obesity and metabolic syndrome in circadian Clock mutant mice (2005).
- Rudic RD, McNamara P, Curtis AM, et al. BMAL1 and CLOCK, two essential components of the circadian clock, are involved in glucose homeostasis (2004) – gratis beschikbaar.
- Froy O. The relationship between nutrition and circadian rhythms in mammals (2007).
Obesitas bij nachtploegwerkers
- Antunes LC, Levandovski R, Dantas G, et al. Obesity and shift work: chronobiological aspects (2010).
- Karlsson B, Knutsson A, Lindahl B. Is there an association between shift work and having a metabolic syndrome? Results from a population based study of 27,485 people (2001) – gratis beschikbaar als PDF.
- De Bacquer D, Van Risseghem M, Clays E, et al. Rotating shift work and the metabolic syndrome: a prospective study (2009) – gratis beschikbaar.
